In Centre Céramique is dit voorjaar de tentoonstelling
‘Keurkinderen – Hitlers elitescholen in Nederland’ te zien.Deze bestaat uit nog nooit eerder vertoonde beelden van Nederlandse Reichsschulen, die door het NIOD (Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie) beschikbaar zijn gesteld. Als cadeau voor Hitlers eerste verjaardag als kanselier werden eind januari 1933 in Duitsland de eerste National-politische Erziehungsanstalten (Napola’s) opgericht, onderwijsinstellingen voor zorgvuldig geselecteerde kinderen van middelbare schoolleeftijd die waren voorbestemd de toekomstige elite van het Derde Rijk te vormen. In 1942 kreeg Nederland twee van zulke instituten: één voor jongens in Valkenburg aan de Geul en één voor meisjes in Heythuysen – allebei in Limburg. Het boek ‘Keurkinderen’ van journalist Paul van der Steen, dat 11 april uitkomt, is de basis van deze tentoonstelling in Centre Céramique.
De Reichsschulen stoomden op intelligentie, fysiek en raskenmerken geselecteerde jongens en meisjes klaar voor een rol als de toekomstige heersers van het Derde Rijk. “Zo slank en rank als windhonden, zo taai als leer en zo hard als Krupp-staal”, dat was de jeugd die Hitler voor ogen had. Een belangrijk deel van het lesprogramma bestond uit sport en culturele vorming. Alleen de besten zouden heersen, de rest moest werken en gehoorzamen. De Nazi’s schroomden niet om parallellen te trekken met tuinieren: zoals Untermenschen als onkruid moesten worden gewied, zo dienden deze ‘keurkinderen’ als de beste gewassen te worden veredeld. In de tentoonstelling zijn bijna idyllische foto’s te zien van frisse jongens en meisjes die spelletjes doen, sporten, of uitjes maken in het Limburgse heuvelland. Het internaatsleven had ook zijn schaduwkanten: van de scholieren werd een ijzeren discipline geëist en veel kinderen hadden last van heimwee. Waar de tentoonstelling vanwege het beschikbare fotomateriaal vooral focust op de relatief zorgeloze jaren van de Reichsschulen in Valkenburg en Heythuysen, gaat het boek ook in op de geschiedenis van de leerlingen tijdens de evacuatie naar het steeds verder ontregelde Duitsland en na de nederlaag van Hitler. Na de definitieve capitulatie behoorden de eens voor een eliterol voorbestemde kinderen opeens tot het meest verafschuwde deel der natie. De kleinsten werden veelal naar huis gestuurd. Anderen kwamen o.m. in kampen terecht zoals Vught en Bergen-Belsen.
Waarom toont Centre Céramique deze tentoonstelling? In 2009 is het 65 jaar geleden dat Limburg bevrijd is. Voor Centre Céramique de gelegenheid om dit jaar extra aandacht te besteden aan een tijd, die steeds verder uit ons geheugen glijdt. In september zullen oorlog en bevrijding herdacht worden met een gevarieerd en uitgebreid programma. In april toont Centre Céramique een fototentoonstelling van de situatie tijdens de oorlog. Het boek van Paul van der Steen over de Reichsschulen in Limburg brengt ons terug naar een ongemakkelijke episode van de oorlogstijd in Limburg en naar de impact die de oorlog heeft gehad op het leven van de mensen hier. Paul van der Steen raakte geïntrigeerd door foto’s in een oorlogsboek van marcherende jongens in het Limburgse Heuvelland. Hij ontdekte dat het om een Reichsschule in Valkenburg ging. Hij raakte steeds meer geboeid door deze school, die een wel heel specifiek doel had. Voordat hij aan zijn boek begon twijfelde hij of hij nog wel een bijdrage moest leveren aan een nog altijd groeiende stapel oorlogsboeken. Maar de geschiedenis van de Reichsschulen liet hem niet los. Hier lag nog een verhaal dat verteld moest worden. Dat is ook de reden dat Centre Céramique hieraan een fototentoonstelling wijdt. Keurkinderen vertelt een verhaal over gewone kinderen in oorlogstijd, die – in al hun onschuld en vertrouwen – werden opgeleid om ooit de leiders van het Germaanse Rijk te worden. In deze tentoonstelling wordt geen positie ingenomen. Het gaat om de verhalen van deze kinderen: hoe zij deze tijd beleefd hebben, wat de oorlog – hun schooltijd – voor hen betekend heeft. De bijdrage die voormalig scholier Dick Woudenberg aan de opening levert is cruciaal: hiermee ligt deze gevoelige kwestie in al zijn kwetsbaarheid op tafel.
De tentoonstelling is tot stand gekomen door samenwerking met het NIOD, uitgeverij Balans, VPRO en de NPS. ‘Keurkinderen. Hitlers elitescholen in Nederland’: het boek Paul van der Steen (1969), schrijver van het boek ‘Keurkinderen. Hitlers elitescholen in Nederland’ werkt als journalist voor onder meer NRC Handelsblad, Trouw en Dagblad De Limburger/Limburgs Dagblad. Het boek verschijnt 11 april bij uitgeverij Balans en zal dan verkrijgbaar zijn bij de boekhandel.
Tijdens de tentoonstelling is het boek ook te koop in Centre Céramique voor € 18,95. Televisie-uitzending ‘Andere Tijden’ ‘Andere Tijden’, het geschiedenisprogramma van de NPS en de VPRO, wijdt donderdag 9 april een aflevering aan ‘Keurkinderen’. De uitzending is te zien op Nederland 2 en begint om 21.25 uur. Lezing Paul van der Steen Zondag 3 mei | 15.00 uurVier jaar lang deed Paul van der Steen onderzoek naar de Reichsschulen en interviewde hij oud-leerlingen. Zondag 3 mei vertelt de journalist over dit onderzoek en zijn boek. Deelname € 3,-/ bibliotheekleden betalen €2,-. Reserveren bij de Klantenservice van Centre Céramique klantenservice@sbm.nl of 043 – 350 5600.
Openingstijden Centre Céramique
maandag gesloten
dinsdag/donderdag 10.30 – 20.30
woensdag/ vrijdag 10.30 – 17.00
zaterdag 10.00 – 15.00
zondag 13.00 – 17.00
Gesloten: Hemelvaart – Do 21 mei en
Pinksteren – Zo 31 mei & ma 1 juni
Meer foto´s over dit onderwero zijn te vinden onder MEDIA – fotoalbum Reichshocschule.